Żywienie dzieci w 1 roku życia. Oficjalne wytyczne

Karmienie piersią

Obecnie zaleca się wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka.

Mleko matki jest jedynym naturalnym pokarmem dla nowo narodzonego dziecka. Mleko modyfikowane jest produktem pozwalającym w wyjątkowych sytuacjach go zastąpić i dostarczyć niezbędne składniki odżywcze w wystarczających ilościach. Należy wspomagać się nim jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Karmienie naturalne krótsze niż 6 miesięcy lub mieszane (mlekiem matki i mlekiem modyfikowanym) jest również wartościowe.

Udowodniono wiele korzyści płynących z karmienia piersią zarówno dla dziecka, jak i mamy.

Plusy dla dziecka:

• Dziecko jest mniej narażone na infekcje (np.zapalenie ucha środkowego), rozwój otyłości i chorób cywilizacyjnych w późniejszym wieku oraz chorób cywilizacyjnych.
• Karmienie piersią zmniejszenia ryzyko chorób alergicznych, autoimmunologicznych oraz nowotworowych.
• Naukowcy udowodnili nawet lepszy rozwój funkcji poznawczych u dziec karmionych naturalnie niż sztucznie. A nawet wykazali wprost proporcjonalną zależność wysokości współczynnika IQ starszych dzieci od długości karmienia piersią! Wiązane to było z większą zawartością DHA w pokarmie kobiecym.
• Karmienie piersią ułatwia maluchom trawienie pierwszych stałych pokarmów.

Plusy dla mamy:

• Karmienie piersią zmniejsza ryzyko krwotoków poporodowych.
• Znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju raka piersi.
• Jest wygodne i tanie. Mleko z piersi ma zawsze odpowiednią temperaturę i zawsze jest gotowe, poza tym nic nie kosztuje.

Wprowadzanie pokarmów stałych

Około 6 miesiąca rozszerzamy dietę dziecka o pokarmy stałe, choć mleko mamy cały czas stanowi dominujący pokarm. Dlaczego rozszerzamy dietę dziecka? Z kilku powodów:

• Staje się ono dojrzałe do przyjmowania pokarmów stałych, nabywa zdolności siedzenie z podparciem, coraz bardziej kontroluje swoje ruchy.
• Jego układ pokarmowy i immunologiczny działa coraz sprawniej.
• Kurczą się zapasy żelaza zgromadzone w trakcie życia płodowego, a mleko mamy dostarcza go za mało w stosunku do rosnących potrzeb.

Oficjalne wytyczne ekspertów mówią, że pokarmy stałe należy wprowadzać dziecku nie wcześniej niż po ukończeniu 17 tygodnia życia i nie później niż w 26 tygodniu życia. Przy czym uznają, że możliwe jest wyłączne karmienie piersią do ukończenia przez dziecko 6 miesiąca życia.

Baby-led weaning mówi, że każde dziecko osiąga dojrzałość do rozszerzania diety w swoim czasie, moment muszą wyczuć sami rodzice. Tak jak niektóre dzieci zaczynają raczkować w 5 a niektóre w 9 miesiącu życia, tak we właściwym dla siebie momencie będą gotowe do jedzenia.

Jak rodzic może zaobserwować gotowość dziecka do rozszerzania diety? Po następujących sygnałach:

• Umiejętność siedzenia (też z podparciem).
• Branie małych przedmiotów dwoma palcami i wkładanie ich do buzi.
• Umiejętność gryzienia.
• Zanik odruchowego wypluwania wszystkiego co dotknie języka.
• Dziecko zaczyna domagać się częściej ssania piersi bez widocznego powodu (choroba, ząbkowanie).

Kilka uwag praktycznych:

• Pamiętajmy, że do pierwszych pokarmów stałych dziecko siada z pełnym brzuszkiem mleka mamy i w dobrym humorze. Pokarmy stałe powinny być posiłkami dodatkowymi a nie zastępującymi mleko matki.
• Zaczynamy od niewielkich ilości warzyw i owoców. Pierwsze posiłki powinny być jednoskładnikowe.
• Podczas karmienie nie należy stosować przymusu, dziecko je ile chce.
• To normalne, gdy po kilku tygodniach zaznajamiania dziecka z pokarmami stałymi dziecko nie ma ochoty na nic innego oprócz mleka mamy. Może akurat wychodzą mu zęby? Może ma zły dzień i zwiększoną potrzebę tulenia się do mamy? Nie ma sensu męczyć dziecka i siebie starając się podać dziecku ilość pokarmu zalecaną przez ekspertów w tabelkach.
• Należy podawać dziecku pokarmy wartościowe, bogate w witaminy i składniki mineralne.
• Nie podajemy dziecku produktów solonych i słodzonych, przetworzonych i konserwowanych. Nie podajemy również produktów ciężkostrawnych, np. smażonych z dużą ilością tłuszczu, jak kotletów w panierce, oraz fast-foodów, ale to chyba oczywiste.

Z czasem dziecko będzie coraz bardziej interesować się jedzeniem i zjadać coraz więcej. Proporcje między ilością mleka mamy a pokarmami stałymi będą się zmieniać. Urozmaicamy jadłospis dziecka zgodnie z zasadami zdrowego żywienia i naszymi zwyczajami kulinarnymi.

Jak długo karmić piersią?

Zaleca się kontynuację karmienia przynajmniej do 2 roku życia dziecka i dłużej jeśli matka i dziecko sobie tego życzą.

Górnej granicy wieku karmienia nikt nie wyznaczył, jest to zawsze kwestia indywidualna. Idealna sytuacja, gdy dziecko od piersi odstawi się samo – baby-led-weaning. To znak, że nie potrzebuje więcej mleka mamy w sensie odżywczym i potrafi w inny sposób zaspokoić potrzebę bliskości (np. przez przytulanie, głaskanie).

Mleko matki przez cały okres karmienia piersią jest pokarmem wartościowym.

Warto zadbać o prawidłowe żywienie dzieci już od momentu ich narodzin. Przyniesie to wiele korzyści w późniejszych latach.

---

Na podstawie:

Warto karmić piersią. I co dalej? Poradnik dla matek oraz wszystkich, którzy pragną im pomóc, Magdalena Nehring-Gugulska, Intertom, Warszawa 2004, s. 8.

Pediatria – co nowego?, red. Ewa Otto-Buczkowska, Cornetis, Wrocław 2011.

Breastfeeding and later cognitive and academic outcomes, Horwood L.J., Fergusson D.M., 1998.