Definicje zdrowia. Co wpływa na nasze zdrowie?

Akademicka definicja zdrowia jest definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO):

Na zdrowie składa się wspólnie – fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan. Zdrowie nie jest tylko brakiem choroby czy niedomaganiem.

To definicja WHO, która funkcjonuje niezmiennie od 1948 roku. Drugie zdanie ma dużą wartość. Mówi, że zdrowie jest czymś pozytywnym, a nie brakiem. Blisko tej definicji do holistycznych ujęć zdrowia, biorących pod uwagę nie tylko ciało, ale też umysł człowieka.

Żeby tak jeszcze miała ta definicja zastosowanie praktyczne, np. w służbie zdrowia. Tam wciąz dominuje pojęcie negatywne zdrowia, czyli zdrowie=brak choroby. Niektórzy mówią też przy okazji, że nie ma ludzi zdrowych, są tylko źle zdiagnozowani 😉 Służba ZDROWIA wciąż zajmuje się raczej tylko chorobami, tak jak Encyklopedia zdrowia [1] traktuje w przeważającej części o CHOROBACH. Może Encyklopedia chorób tak dobrze by się nie sprzedała?

Co dalej?

W raportach WHO możemy wyczytać 10 wiodących czynników ryzyka utraty zdrowia w krajach wysoko rozwiniętych. Są to:

1. Palenie tytoniu
2. Wysokie ciśnienie tętnicze
3. Nadwaga i otyłość
4. Brak aktywności fizycznej
5. Wysokie stężenie cukru we krwi
6. Wysoki cholesterol
7. Niskie spożycie warzyw i owoców
8. Zanieczyszczenie powietrza
9. Nadużywanie alkoholu
10. Ryzyko zawodowe

Warto zwrócić uwagę na to, że 8 na 10 czynników zależy od nas samych, połowa wiąże się bezpośrednio z dietą.

W 1974 roku minister zdrowia Kanady – Marc Lalonde opublikował raport pt. A new perspective on the health of Canadians, w którym sformował koncepcję pół zdrowia. Wyróżnił 4 główne obszary czynników mających wpływ na zdrowie jednostki. Są to:

1. Biologia – czyli to, z czym człowiek przychodzi na świat.
2. Środowisko – czyli, to gdzie żyje i na co nie ma wpływu lub ma wpływ minimalny.
3. Styl życia – to jak człowiek żyje; wszystkie decyzje jakie podejmuje ( tu mieści się również dieta)
4. Opieka medyczna – to co medycyna może poprawić (lub zepsuć)

W skrócie i z uwzględnieniem proporcji przedstawić to możemy następująco:

Co na ten temat ma do powiedzenia Ajurweda?

Na pewno to, że człowiek ma dużo większy w wpływ na swoje własne zdrowie, niż w ujęciu akademickim.

Tajemnica zdrowia doskonałego tkwi w tym, że musisz je wybrać sam. Możesz być tak zdrowy, jak myślisz, że jest to dla Ciebie możliwe. [2]

Zdrowie oznacza porządek, a choroba nieporządek. […] Stan zdrowia istnieje wtedy, gdy ogień trawienny (agni) jest w stanie równowagi, cielesne humory (vata, pitta, kapha) są również w stanie równowagi, trzy produkty odpadowe (mocz, kał i pot) są  wytwarzane na normalnym poziomie i pozostają w równowadze, zmysły funkcjonują normalnie, a ciało, umysł i świadomość pracują harmonijnie. Gdy równowaga któregoś z tych systemów zostaje zakłócona, zaczyna się proces chorobowy. Ponieważ równowaga wyżej wymienionych elementów i funkcji jest odpowiedzialna za naturalną odporność i wytrzymałość, osoby będące w dobrym zdrowiu nie mogą dotknąć nawet choroby zakaźne. Tak więc każdy przypadek braku równowagi ciała i umysłu jest przyczyną fizycznego i psychicznego bólu i nieszczęścia. [3]

W Ajurwedzie dużo mocniej zaakcentowany jest wkład własny w zdrowie. Człowiek silny i zrównoważony ( zarówno fizycznie jak i duchowo) zachowuje zdrowie nawet pomimo niesprzyjających czynników zewnętrznych.  Ciało nie jest nam dane raz na zawsze a wciąż odnawia się i buduje na nowo. Dlaczego więc nie mielibyśmy zbudować zdrowego organizmu? Człowiek nie jest bezwolną marionetką wystawioną na pastwę wirusów, bakterii i pełnego zagrożeń życia. Może sam kształtować swoje ciało, hartować ducha, może stać się silny, odporny i przeżyć życie tak jak tego sobie życzy.

Ajurweda, jako system leczenia, w dużo większym stopniu zajmuje się tym, jak do choroby nie dopuścić, natomiast medycyna jaką znamy – jak ją wyleczyć. Ajurweda dużo większy nacisk kładzie więc na profilaktykę zdrowotną.

Te dwa ujęcia zdrowia nie są ze sobą sprzeczne, a uzupełniają się wzajemnie. Tak jak Ajurweda będzie skuteczniejsza w przypadku zachowania zdrowia i wszelkich chorób przewlekłych i degeneracyjnych, tak nowoczesna medycyna będzie skuteczniejsza wszędzie tam gdzie potrzeba jest szybka precyzyjna interwencja, np, w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia, operacji chirurgicznych, ratowania ofiar wypadków itp.

Zdrowie jest stanem natury, a choroba jest znakiem, że człowiek postępuje przeciwko niej, ale jednocześnie wskazówką jak powrócić do zdrowia.

---

[1] Encyklopedia zdrowia, red. W.S. Gumułka, W. Rewerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000

[2] Deepak Chopra, Zdrowie doskonałe. O harmonii ciała i umysłu, wyd. W.A.B., Warszawa 2010, s.22

[3] Vasant Lad, Ayurweda. Starożytna medycyna Dalekiego Wschodu,Dom Wydawniczo-Księgarski KOS, Katowice 1997, s.31